Vấn đề về tính liên tục trong phim ảnh: MCU hay DCEU nghiêm trọng hơn?

Tính liên tục trong phim ảnh là một thứ vô cùng khó xác định. Nếu quá ít, nó sẽ trở nên vô nghĩa, nhưng quá nhiều sẽ khiến nó bị siết lại. Kể từ khi Iron Man (2008) kết thúc với phân đoạn Nick Fury (Samuel L. Jakcson) nói với Tony Stark (Robert Downey Jr.) rằng anh "là một phần của một vũ trụ lớn hơn", Vũ trụ Điện ảnh Marvel (MCU) đã điều chỉnh bối cảnh điện ảnh thông qua việc giới thiệu thành công một "vũ trụ chia sẻ" được kết nối với nhau và những thương hiệu khổng lồ lên màn ảnh rộng. Thành công của The Avengers năm 2012 đã dẫn đến nhiều sự ra đời của các "vũ trụ điện ảnh khác", như Godzilla vs. Kong sắp công chiếu thuộc "MonsterVerse", và dĩ nhiên là cả đối thủ cạnh tranh liên tục của Marvel Comics, DC Comics, với Vũ trụ DC Mở rộng (DCEU) của họ.

Mặc dù không thể phủ nhận việc đi theo con đường của MCU, DCEU vẫn có những lợi thế nhất định của riêng mình, như nhịp độ tổng thể tăm tối hơn và nhiều bộ phim mang chủ nghĩa cá nhân hơn. Hơn nữa, DCEU thực chất có tính liên tục chặt chẽ hơn so với MCU, bất kể việc DCEU từ lâu đã bị xem là "một đống hổ lốn" cần đến việc "reset" vũ trụ điện ảnh của mình theo phong cách Flashpoint. Có thể nói, về mặt kĩ thuật, MCU phạm nhiều sai lầm về tính liên tục hơn, và đau đầu thay khi đó là vì sự thành công của chính họ, với số lượng phim nhiều hơn hẳn so với DCEU, và bắt đầu sớm hơn. Việc có lãnh thổ rộng lớn hơn đã vô tính khiến cho nhiều "lỗ hổng" của tính liên tục dễ dàng xuất hiện hơn.

Những vấn đề trong giai đoạn đầu của MCU

MCU đã làm rất tốt trong việc duy trì mở rộng vũ trụ điện ảnh của mình, tất cả đều nằm trong "Infinity Saga". Nhưng nếu soi kĩ hơn, có thể nhận thấy không phải mọi thứ đều được thiết kế một cách chính xác. Ví dụ như trong Iron Man, Phil Coulson khi nói với Pepper Potts về tổ chức chính phủ mới của mình, và thừa nhận rằng họ đang "xem xét" về cái tên, trước khi tiết lộ là S.H.I.E.L.D. Nhưng các bộ phim như Captain America: The Winter Soldier, Ant-Man và Captain Marvel đều cho thấy S.H.I.E.L.D. đã tồn tại từ nhiều thập kỷ trước các sự kiện trong Iron Man. Điều này cho thấy MCU "Giai đoạn một" chưa hoàn toàn tự tin về khả năng phát triển của các bộ phim. Việc nhắc đến SHIELD đã hé lộ ra tương lai của MCU, nhưng không thể dự đoán nó sẽ tác động như thế nào đến quá khứ.

Điều tương tự đã xảy ra trong Thor (2011), với chi tiết ẩn về Găng tay Vô cực trong hầm kho báu của Odin. Điều này đã gây ra tranh cãi khi Thanos (Josh Brolin) có một Găng Vô Cực của riêng hắn. May mắn là điều này đã được "sửa" lại trong Thor: Ragnarok (2017), khi Hela (Cate Blanchett) tiết lộ găng tay của Odin là giả. Một ví dụ khác về vấn đề trong tính liên tục của MCU là khi Iron Man nói anh và Pepper Potts đang "tạm nghỉ" trong Captain America: Civil War. Nhưng khi xuất hiện trong Spider-Man Homecoming (2017), Tony và Pepper lại đang ở chung với nhau trở lại, và thậm chí còn cho thấy hai người đính hôn. Đây thực chất cũng không hẳn là một "sai sót" - rất có thể Tony và Pepper đã giải quyết được vấn đề của họ giữa các bộ phim - nhưng nó cho thấy MCU có thể thay đổi như thế nào.

Dòng thời gian của Spider-Man

Nhân nói về Homecoming, đây có thể xem là bộ phim chứa đựng nhiều lỗi về tính liên tục nhất trong MCU. Phân đoạn mở màn của phim là một bức tranh vẽ về cuộc chiến hồi The Avengers, trước khi xuất hiện dòng chữ "8 năm sau". Giả dụ như các bộ phim MCU thời hiện đại diễn ra cùng năm chúng ra mắt, và The Avengers diễn ra vào năm 2012, thì Homecoming sẽ diễn ra vào năm 2020. Dòng thời gian này sẽ hoàn toàn ổn, miễn là nó giữ được sự nhất quán, nhưng các bộ phim MCU khác lại khiến nó "bất ổn". Trong Avengers: Infinity War (2018), Tony có nhắc đến các sự kiện The Avengers đã xảy ra "6 năm trước", qua đó tái khẳng định Infinity War diễn ra vào năm 2018, ngay cả khi nó lấy bối cảnh sau Homecoming.

Phần còn lại của MCU về cơ bản đã loại bỏ hoàn toàn yếu tố "8 năm sau" trong Homecoming. Chính đạo diễn của MCU, Joe Russo đã bình luận rằng đó là một "8 năm rất sai". Mặc dù dòng thời gian của MCU trở nên phức tạp lần nữa khi cân nhắc đến việc Avengers: Endgame (2019) diễn ra "5 năm" sau Infinity War, đồng nghĩa nó và MCU trở về sau đều lấy bối cảnh vào năm 2023. Mặc dù điều này có thể dễ dàng bỏ qua, nhưng Homecoming lại có nhiều vấn đề về tính liên tục rõ ràng hơn. Nó mở ra với một góc nhìn khác của Civil War từ phía Spider-Man (Tom Holland), khi cậu đang quay vlog. Người xem có thể thấy cậu đang giữa trận chiến sân bay, bao gồm cảnh Ant-Man biến khổng lồ để đánh lạc hướng sau lưng cậu. Spider-Man lầm bầm với camera "anh ta lớn lên rồi, tôi phải đi đây", trước khi lao đi. Điều này vô tình trái ngược với thoại trong Civil War, vì khi đó Spider-Man đã la lên "Holy s****!" vào Ant-Man.

Marvel TV thiếu sự kết nối cần thiết

Mối quan hệ phức tạp giữa Kevin Feige với ông Ike Perlmutter, CEO của Marvel Entertainment, và Jeph Loeb, chủ tịch của Marvel TV đã phần nào ảnh hưởng đến các seri truyền hình live-action của Marvel. Điều này khiến cho những seri trên Netflix như Daredevil, Jessica Jones, Luke Cage, Defenders, ... và Agents of SHIELD trên kênh ABC mặc dù trên danh nghĩa vẫn tồn tại trong MCU, sự kết nối của chúng đều bị giảm thiểu tối đa. Seri Defenders có nhắc đến sự tàn phá của thành phố New York sau trận chiến trong The Avengers, và một "thanh niên tóc vàng cao to với một cây búa", nhưng ngoài ra không còn điều gì khác nữa. Các sự kiện sau đó trong MCU đều không được các seri trên Netflix nhắc đến. Với Agents of SHIELD, tính kết nối có phần chặt chẽ hơn, phần lớn vì seri này bắt nguồn từ cái chết của nhân vật Phil Coulson trong The Avengers, và các mùa đầu tiên đều có những mối liên hệ đến vũ trụ MCU rộng lớn hơn.

Agents of SHIELD còn có một lợi thế lớn khi có sự góp mặt của các nhân vật đóng vai trò hỗ trợ trong MCU như Nick Fury, Maria Hill và Lady Sif. Sau các sự kiện trong Captain America: The Winter Soldier, bối cảnh của toàn bộ seri đã thay đổi đáng kể trước tình trạng tổ chức SHIELD bị xâm nhập nghiêm trọng bởi HYDRA. Nhưng điều này khiến cho tính liên tục trong Agents of SHIELD trở nên "một chiều", biến seri thành "kép phụ" trong dòng chảy chính của MCU, và không tác động gì đến các bộ phim. Do đó, toàn bộ seri quyết định tách ra khỏi tính liên tục của MCU, dẫn đến việc mặc dù Thanos có được nhắc đến trong Mùa 5, nhưng không một sự kiện nào của Inifnity War được kể ra. Điều này về sau được xem là một hướng đi đúng đắn của Agents of SHIELD, để có được tuyến truyện riêng và sự sáng tạo khác biệt hơn, với Mùa 7 được đánh giá là mùa phim cuối thành công nhất của seri truyền hình lâu đời này.

Những seri truyền hình mới của Marvel trên Disney+ thể hiện tính kết nối với MCU rõ ràng hơn, khi nó mang đến các nhân vật quan trọng sau sự kiện Endgame. Chúng được cân nhắc thuộc "chính tuyến" nhiều hơn, do đó dần xóa bỏ những gì của Marvel TV trước đây. Điều này trở nên rõ ràng khi trong WandaVision, Agatha Harkness giới thiệu quyển sách ma thuật "Darkhold", một thứ đã từng xuất hiện trong Mùa 4 của Agents of SHIELD, khi Ghost Rider quyết định mang nó xuống Địa ngục để "giữ an toàn". Có thể có nhiều phiên bản Darkhold khác nhau, hoặc Agatha bằng một cách nào đó đã lấy được nó từ Ghost Rider. Nhưng vì thiết kế và chức năng hoàn toàn khác biệt, có thể nói WandaVision chỉ đơn giản là không xem xét tính liên tục của Agents of SHIELD nói riêng và Marvel TV nói chung là chính thức.

Hướng tiếp cận tính liên tục khác biệt của DCEU

Mở đầu bằng bộ phim Man of Steel năm 2013, giới thiệu nhân vật Superman (Henry Cavil) là siêu anh hùng "đầu tiên" trong một thế giới tương đối "thực tế", Vũ trụ DC Mở rộng (DCEU) đã bị người hâm mộ xem là quá "vội vàng", khi chỉ ba năm sau đó đã tung ra Batman v Superman: Dawn of Justice với một sự mở rộng đầy bất ngờ khi cho thấy nhân vật Batman (Ben Affleck) đã hoạt động trong hơn 20 năm ở Gotham, còn Wonder Woman (Gal Gadot) thì tồn tại từ Thế chiến Thứ nhất. Đặc điểm sống ẩn dật của Diana trong Batman v Superman và Justice League (2017) vô tình đối nghịch với sự cởi mở mà cô thể hiện trong hai bộ phim riêng của mình. Mặc dù Wonder Woman 1984 (2020) có nói đến việc Diana che dấu sự tồn tại công khai của mình, điều này chỉ đáp ứng được một nửa để phù hợp với lời giải thích trong Batman v Superman.

Tuy vậy, DCEU lại không có những lỗi về tính liên tục như MCU. Chính việc xúc đẩy nhanh và lỏng lẻo với các chi tiết của DCEU đã vô tình giúp nó có thể dễ dàng bỏ qua hơn. Việc nhồi nhét nhiều lần xuất hiện đầu tiên trong Justice League (cả hai phiên bản) có thể khiến nó bị quá tải, nhưng đồng thời cũng ít không gian cho sự mâu thuẫn hơn. Tương tự như vậy, Birds of Prey (2020) có những mối liên hệ nhỏ đến Suicide Squad (2016), nhưng Harley Quinn (Marot Robbie) cũng không có sự trái ngược với vẻ ngoài của cô trong DCEU trước đó. MCU đầu tư nhiều hơn vào tính liên tục, do đó phải đối mặt với nhiều nhược điểm hơn, trong khi DCEU thoải mái hơn với việc kể những câu chuyện đơn lẻ, do đó sẽ phải đối mặt ít vấn đề hơn. Điều này cũng mở rộng sang những bộ phim "không chính tuyến" của DC. Marvel có thể đã hé lộ về Đa vũ trụ, nhưng chưa khai thác nhiều về nó, còn DC lại hoàn toàn đón nhận nó một cách thoải mái.

Cả Joker (2019) và bộ phim Batman sắp ra mắt của Matt Reeve đều diễn ra bên ngoài tính liên tục của DCEU, do đó cho phép sự tự do sáng tạo mà không cần phải suy nghĩ ngay đến tính nhất quán hay "xây dựng thế giới". Và không như nỗ lực có phần nửa vời của Marvel TV trong việc kết nối với MCU, các seri truyền hình của DC có thể tự vận hành trong dòng thời gian riêng. Do đó, seri khá "đông đúc" Arrowverse trên kênh CW có thể giới thiệu những "biến thể" riêng của họ về những nhân vật trong chính tuyến, đồng thời để cho Flash của họ (Grant Gustin) gặp gỡ Flash của DCEU (Ezra Miller) trong "Crisis on Infinite Earths". Bằng việc để cho các "tài sản" của DCEU tồn tại rõ ràng trong những vũ trụ riêng biệt, chúng có thể thoát khỏi sự ràng buộc lên tính liên tục được cố định, và không phải duy trì sự nhất quán chi tiết giống nhau - để rồi phải đối mặt với cùng các vấn đề như của MCU.