Sử Hộ Vương cùng tạo hình nhân vật gây nhiều tranh cãi - Lối thoát nào cho trang sử Việt?

Những năm trở lại đây, chúng ta nghe nói nhiều đến việc kiến thức Lịch sử nước nhà đang bị mai một dần trong chính những con người trẻ tuổi - thế hệ mà lẽ ra phải am tường cả một chặng đường hào hùng cha ông đã đi qua. Chúng ta còn được biết đến những bài thi Lịch sử không-có-điểm ở kì thi Đại học các năm để rồi hình thức thi trắc nghiệm ra đời như hiện tại. Bước vào giai đoạn người trẻ đang gồng mình vì thành tích, vì bằng cấp, bị cuốn theo những trò chơi trên màn hình phẳng, mải mê với sự tiến bộ và văn minh nhân loại như cách gọi hoa mỹ chúng ta vẫn thường dùng, cảm tưởng như hành trình gian khổ dựng nước, giữ nước thuở hồng hoang bỗng chốc nhẹ tênh.

Và rồi đi kèm với văn minh và tiến bộ xã hội, người ta đòi hỏi cách giáo dục Lịch sử khoa học hơn, thú vị hơn, đa dạng hình thức hơn. Từ đó, truyện tranh lịch sử ra đời song lại chẳng bì kịp các bộ truyện anime Nhật Bản. Phim hoạt hình lịch sử dần xuất hiện trên YouTube, số lượt xem chỉ bằng một phần ngàn những MV của các tên tuổi hot nhất nhì showbiz. Phim điện ảnh lịch sử ra đời, được ấp ủ và thai nghén từ những cái đầu có tâm, có tầm, có kiến thức lại bị "bóp nghẹt" bởi dòng phim thương mại hiện hành "ăn liền", "sốt dẻo", đầy drama và chiêu trò. Và giờ đây, là game!

Xuất hiện ở Shark Tank - Thương vụ bạc tỉ, hai founder của dự án Sử Hộ Vương đã đặt ra mục tiêu cao cả cho thể loại game thẻ bài này - mang sử Việt đến gần hơn với giới trẻ, với thế hệ đang ngày một xem nhẹ hành trình quá khứ của cha ông. Có lẽ hướng đi đó là hoàn toàn đúng đắn, khi mà hiện tại thanh thiếu niên dành thời gian cho smart phone và máy vi tính nhiều hơn việc chọn sách để đọc. Và cứ thế chẳng biết từ khi nào, khả năng và hứng thú đọc sách tiêu biến dần và mọi nguồn thông tin các bạn có thể nắm bắt chỉ đến từ Internet.

Tuy nhiên, hướng đi đúng có lẽ là chưa đủ cho một dự án game start-up như Sử Hộ Vương. Ngay tại Shark Tank đã diễn ra những màn tranh luận đầy thiện chí nhưng cũng rất quyết liệt xoay quanh tạo hình của các nhân vật Lịch sử: Quang Trung - Nguyễn Huệ, Yết Kiêu, Bà Triệu, Lê Uy Mục, Lý Chiêu Hoàng, Trần Cảnh, Nguyễn Ánh, Nguyễn Nhạc,... Thậm chí, cả đại thi hào Nguyễn Du, "bà chúa thơ Nôm" Hồ Xuân Hương cũng được góp mặt trong trò chơi thẻ bài này. Thoạt đầu, chúng ta đều nghĩ Shark Liên đã hơi bảo thủ khi cho rằng những tạo hình này là không thể chấp nhận vì hình ảnh có sự lai căn nghiêm trọng dẫn đến hình ảnh người Việt bị sai lệch so với thực tế. Song phải đến khi chứng kiến tận mắt từng nhân vật, chúng ta mới dần nhận ra Shark Liên đã có lý khi đưa lên quan điểm của mình. Cũng có Shark bảo hãy cứ đầu tư, để rồi quy luật chấp nhận - đào thải của thị trường sẽ trả về kết quả Sử Hộ Vương xứng đáng được nhận. Đó là một ý kiến không tồi khi mà thị trường luôn là ngôi trường dạy học danh giá và đắt đỏ của các nhà đầu tư cũng như nghiệp start-up. Chỉ có điều việc mang văn hoá - lịch sử ra cược một ván lớn, gắn việc kinh doanh với trang sử lại không phải trò đùa. Nếu Sử Hộ Vương thành công khi nội dung và hình tượng nhân vật chưa thật sự chuẩn mực, chỉn chu, trong chừng mực nào đó nó sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến tư tưởng, dẫn đến sai lệch về nhận thức lịch sử. Ngược lại, nếu thất bại, Sử Hộ Vương cũng đã có riêng cho mình số lượng khách hàng nhất định, và thời gian thử nghiệm là quá đủ để khiến những thanh thiếu niên chưa tự chủ nhận thức có cái nhìn không đúng về quá khứ.

Song công bằng mà nhìn nhận, chúng ta nên thấu hiểu khát vọng của những người trẻ, vì suy cho cùng mục đích họ hướng đến là không xấu. Họ có lý do để tạo ra một Nguyễn Du phong trần lãng tử, một Bà Triệu đẹp gợi cảm từ góc nhìn của sự mạnh mẽ và ngoan cường. Bởi vì giới game thủ thích thế! Điểm cộng cho những tạo hình này nằm ở chỗ hai founder đã nắm bắt được xu hướng và thị hiếu khách hàng, để rồi cho ra những sản phẩm đáp ứng được yêu cầu thương mại thị trường. Nhưng ở khía cạnh còn lại, họ đã hướng về lịch sử và đây chưa bao giờ là bài toán dễ dàng. Cả nghệ thuật - lĩnh vực mang nhiều cách thức tái hiện lịch sử vẫn chưa thể làm đẹp lòng tất cả công chúng, thì Sử Hộ Vương dường như đã tự đặt mình vào thế khó.

Thi Đại học môn Lịch sử chỉ đạt 5 điểm, nghiên cứu Lịch sử 5 năm? Chúng ta đã mang những điều này ra để chỉ trích rằng thế hệ bây giờ báng bổ Lịch sử. Song trong bối cảnh hiện tại, tất cả chỉ là con số và điều người ta muốn biết là bạn có thể làm được gì chứ không phải bạn thi bao nhiêu điểm. Đứng ở góc độ khách quan để nhìn nhận, Sử Hộ Vương còn tồn tại rất nhiều hạn chế về mặt văn hoá - lịch sử, nhưng điều đó không có nghĩa là nó không tốt. Bởi mục đích của hai bạn trẻ là hoàn toàn có lý tưởng. Dù vậy, liên tục khẳng định đây chỉ là trò chơi "lấy cảm hứng" từ Lịch sử chứ không soi vào vào chính sử để thành hình, song nhất định hai bạn trẻ phải rõ ràng một điều rằng dù mượn hình tượng bất kì ai xuyên suốt chiều dài sử Việt, thì điều tiên quyết là bạn phải khiến nó thuyết phục được người khác.

Có những chuyện không có đúng hoặc sai khi về hai bên chiến tuyến, người trong cuộc đều có lý lẽ riêng của mình, còn công chúng thì chín người mười ý. Tuy nhiên, khi xác định sẽ dựa vào Lịch sử hoặc mang tính sử, thì bất kì nội dung nào cũng cần sự cẩn trọng và tiếp thu ý kiến một cách thiện chí để sản phẩm dễ dàng được tiếp nhận.