Trào lưu 10 năm bị cáo buộc giúp Facebook khai thác thông tin của người dùng

Trong những ngày vừa qua thì mạng xã hội Facebook và Instargram đang nở rộ một trào lưu mới mang tên "10 Years Challenge - Thử Thách 10 Năm”. Trào lưu này hiện đang được rất nhiều bạn trẻ hưởng ứng, trong đó có cả những ngôi sao nổi tiếng và những người có tầm ảnh hưởng rất lớn trên mạng xã hội.

Trào lưu này khá đơn giản, bạn chỉ việc chia sẻ một bức ảnh bản thân cách đây 10 năm, để xem xem 10 năm sau chúng ta đã thay đổi nhữ thế nào. Không chỉ để nhìn thấy bản thân mình “từ vịt hóa thiên nga”, mà trào lưu này còn giúp chúng ta ôn lại những kỷ niệm ngày xưa của thế hệ 8x và 9x.

Trào lưu 10 năm đang rất thịnh hành trong những ngày vừa qua (nguồn ảnh: Trần Bảo Bảo)

Mặc dù đang là một trào lưu rất hot và được cộng đồng mạng xã hội hưởng ứng nhiệt tình và tưởng chừng như đây chỉ là một trào lưu vô hại. Nhưng mới đây biên tập viên của Kate O’Neill thuộc trang Wired đã chỉ ra rằng "10 Years Challenge" đang là công cụ được Facebook sử dụng để thu thập dữ liệu từ người dùng.

Những bức ảnh 10 Years Challenge là “thức ăn” cho trí tuệ nhân tạo của Facebook

Kate O’Neill cũng đã lần đầu tiên chia sẻ về thuyết â mưu của cố trên Twitter và nhận được rất nhiều sự quan tâm từ cư dân mạng, với hơn 19 nghìn lượt like và 8 nghìn lượt bình luận. Cô cho rằng những bức ảnh 10 năm đang được Facebook sử dụng như một kho dữ liệu khổng lồ nhằm huấn luyện trí tuệ nhân tạo nhận diện khuôn mặt người dùng trên Facebook.

“Tôi không cho rằng bản thân của trào lưu này là nguy hiểm. Nhưng tôi biết Facebook đang sử dụng những dữ liệu này để đào tạo công nghệ nhận diện khuôn mặt và mọi người cũng nên biết điều đó. Thật đáng để xem xét một lượng dữ liệu cá nhân khổng lồ đang được chia sẻ mà không cần sự yêu cầu nào”, Kate cho biết trong bài viết mới nhất của mình trên Wired. 

Trào lưu 10 năm đang là công cụ để Facebook có thể thu thập dữ liệu của người dùng (nguồn: Internet)

Tuy nhiên cũng có rất nhiều người đã phản đối thuyết âm mưu này vì họ cho rằng tất cả những bức ảnh đều đã từng được đăng tải và chia sẻ trên Facebook từ trước. Do đó Facebook cũng nghiễm nhiên sở hữu được một kho dữ liệu khổng lồ mà không cần đến bất kì trào lưu nào. Thậm chí đây hấu hết là những bức ảnh công khai mà bất kì ai cũng có thể thu thập được.

Nhưng Kate cũng cho biết rằng: “Hãy tưởng tượng bạn muốn đào tạo một thuật toán AI nhận diện khuôn mặt với các đặc điểm liên quan đến tuổi, và cụ thể hơn đó là sự tác động của tuổi tác lên khuôn mặt khi bạn già đi. Lý tưởng nhất, đó là bạn muốn có một tập hợp các hình ảnh so sánh sự thay đổi của khuôn mặt sau 10 năm. Đó chính xác là những gì mà Facebook có được mà không tốn bất kỳ công sức nào”.

Thực tế thì việc thu thập dữ liệu không hề đơn giản như những gì chúng ta nghĩ. Bởi đây là một lượng dữ liệu khổng lồ mà nếu thu thập từng bức ảnh của từng người thì sẽ mất rất rất nhiều thời gian. Đó là chưa kể đôi lúc có người không sử dụng hình ảnh của khuôn mặt thật của họ làm ảnh đại diện. Nói một cách khác, không có gì đơn giản hơn việc qua trào lưu này thì sẽ cho bạn một loạt những dữ liệu hình ảnh rõ ràng, chính xác và có cả mô tả kèm theo nữa.

Những bức ảnh thường đi kém với những mô tả như được chụp ở đâu hay chụp như thế nào. Ví dụ như năm 2009 bạn đang ở trường đại học ABC, và năm 2019 bạn đang làm việc ở XYZ. Hay năm 2009 bạn đang ở Hà Nội, và năm 2019 bức ảnh được chụp ở thành phố Hồ Chí Minh.

Facebook phủ nhận việc nhúng tay vào trào lưu 10 Years Challenge

Đại diện của Facebook khẳng định trào lưu 10 Years Challenge là do người dùng tự tạo ra và tự lan truyền, Facebook không tạo ra trào lưu này và những hình ảnh đều đã được chia sẻ trước đó trên Facebook. Facebook cũng không thu được lợi ích gì từ trào lưu này và người dùng có thể lựa chọn bật hoặc tắt tính năng nhận diện khuôn mặt để tag hình ảnh.

Tuy nhiên Kate O’Neill vẫn cho rằng những dữ liệu này được Facebook thu thập và có thể không sử dụng ngay lúc này, nhưng có thể là bất kỳ khi nào trong tương lai. Vài năm qua, chúng ta đã thấy rất nhiều những ví dụ về các trào lưu mạng xã hội, từ các bài test, quizz hay đặt câu hỏi để thu thập dữ liệu của người dùng.

Mới đây nhất có lẽ là trào lưu “Cuộc đời bạn màu gì” trên Facebook, mặc dù không có bất kỳ ý nghĩa nào vì sử dụng thuật toán ngẫu nhiên nhưng lại được rất nhiều người dùng chia sẻ và sử dụng. Hay như vụ scandal Cambridge Analytica làm rúng động cộng đồng mạng thế giới, khi để lộ ra việc Facebook cho phép công ty bên thứ 3 thu thập dữ liệu của hơn 70 triệu người dùng.

Những mục đích và âm mưu của Facebook khi thu thập dữ liệu nhận diện khuôn mặt của người dùng

Liệu có thật sự nguy hiểm khi để cho facebook sử dụng dữ liệu là khuôn mặt của bạn để đào tạo trí tuệ nhân tạo trong việc nhận diện khuôn mặt người hau không? Trên thực tế thì đây là một điều không thể tránh khỏi, bởi tất cả những dữ liệu mà bạn chia sẻ công khai đều được Facebook ghi nhận lại hết, chỉ có điều qua trào lưu này thì bạn đã giúp cho Facebook thực hiện nó một cách dễ dàng hơn mà thôi.

Nếu nói về một kịch bản tốt thì Trí tuệ nhân tạo sẽ nhận diện khuôn mặt để bạn có thể tìm kiếm những người bị thất lạc từ nhiều năm trước. Cảnh sát New Delhi năm ngoái báo cáo đã theo dõi được 3.000 đứa trẻ mất tích chỉ sau 4 ngày sử dụng công nghệ nhận diện khuôn mặt. Nếu như những đứa trả bị mất tích trng nhiều năm thì khuôn mặt của chúng sẽ thay đổi và trông khác rất nhiều so với những bức ảnh ban đầu. Do đó một thuật toán nhận diện khuôn mặt dựa trên sự thay đổi về tuổi tác sẽ tỏ ra rất hữu ích. 

Công nghệ nhận diện khuôn mặt có thể được dùng cho những mục đích tốt và xấu (nguồn ảnh: Internet)

Nhưng nếu là một kích bản xấu, công nghệ này sẽ được sử dụng để kiếm tiền nhờ hướng mục tiêu quảng cáo hiệu quả hơn. Các nhà quảng cáo có được dữ liệu hình ảnh, khuôn mặt của bạn, có thể là một vài thông tin khác như nơi sinh sống hay nghề nghiệp, nhờ đó mà Facebook sẽ kiếm được nhiều tiền hơn.

Hoặc công nghệ này cũng có thể sử dụng để đánh giá trong lĩnh vực bảo hiểm và chăm sóc sức khỏe. Sự thay đổi của bạn sau 10 năm có thể được các công ty này đánh giá để từ chối bán hàng hoặc trả nhiều tiền hơn vì bạn già quá nhanh.

Thậm chí Facebook có thể bán nó cho chính phủ hoặc các cơ quan thực thi pháp luật. Công nghệ nhận diện khuôn mặt là rất cần thiết trong việc giám sát và điều tra tội phạm. Đặc biệt đó lại là công nghệ có thể nhận diện khuôn mặt thay đổi sau nhiều năm, có thể dùng để nhận diện những tên tội phạm đã lẩn trốn và đang bị truy nã.

Năm 2016, Amazon cũng đã bắt đầu bán các dịch vụ nhận diện khuôn mặt theo thời gian thực cho các sở cảnh sát ở Orlando và Hạt Washington, Oregon. Tuy nhiên công nghệ này còn được sử dụng để giám sát người dân, dẫn đến việc Liên minh Tự do Dân sự Mỹ yêu cầu Amazon ngừng bán dịch vụ này.

Tạm kết

Trào lưu 10 năm (10 Years Challenge) hay bất kì những trào lưu nào khác trên mạng xã hội đều có thể đem lại những ảnh hưởng tốt và không tốt đối với người dùng. Tuy nhiên những ảnh hưởng này được đánh giá là không đến mức nghiêm trọng như việc người dùng bị hack tài khoản hay đánh cắp thông tin mật khẩu. Chúng chỉ giúp các công ty khác có được những dữ liệu cá nhân của bạn.

Trong bối cảnh mà các dịch vụ internet miễn phí như Facebook phát triển, người dùng không phải là khách hàng mà là sản phẩm. Tài sản có giá trị nhất chính là dữ liệu và thông tin cá nhân của người dùng. Các công ty quảng cáo và doanh nghiệp mới là khách hàng.

Tham khảo: wired